Statystyki Światowej Organizacji Zdrowia są alarmujące – aż 284 miliony ludzi na całym świecie cierpi z powodu wad wzroku lub jest całkowicie niewidomych. Okazuje się, iż u 80% chorych można byłoby uniknąć utraty wzroku przy odpowiedniej profilaktyce i leczeniu. Również w naszym kraju schorzenia aparatu wzroku nie należą do rzadkości – niemal 50% Polaków w wieku od 16 do 54 lat nie widzi w sposób prawidłowy. Widzenie astygmatyka przypomina patrzenie przez lornetkę z nieuregulowaną ostrością. Obraz jest rozmyty i zniekształcony. Jeśli cierpisz na tę chorobę, widzisz np. gwiazdy jako plamki, a nie punkty. Kontury przedmiotów są nieostre, niezależnie od odległości, charakterystyczny jest również brak wyczucia przestrzeni. Niewielka wada powoduje szybkie męczenie się oczu oraz bóle głowy.
Astygmatyzm – charakterystyka
Przyczyna astygmatyzmu to nieprawidłowa budowa rogówki, pierwszej struktury oka, która dokonuje załamywania promieni. Niezborna rogówka, czyli ta, która jest przyczyną astygmatyzmu, posiada dwa różne promienie krzywizny. Można to sobie wyobrazić, porównując prawidłową rogówkę do wycinka idealnej kuli. Natomiast rogówka niezborna jest wycinkiem bryły o kształcie jajowatym. W takiej rogówce występują dwa główne południki, położone pionowo i poziomo, najbardziej różniące się promieniami krzywizny (porównajmy sobie przedstawiony opis z połową skorupki jajka. Linia narysowana pionowo, wzdłuż takiej połówki, różni się zakrzywieniem od linii powstałej przy rysowaniu poziomo). Wspomniane linie najbardziej różniące się promieniem krzywizny to tak zwane południki główne wyznaczające oś astygmatyzmu. Wiązka promieni padających wzdłuż jednej osi jest załamywana z inną mocą niż promienie padające wzdłuż osi prostopadłej do niej. Oczywiście rogówka nigdy nie jest idealnie okrągła, więc można powiedzieć, że każdy cierpi na niezborność. Jednak zaburzenia widzenia pojawiają się dopiero od pewnego stopnia deformacji.
Astygmatyzm – rodzaje
Astygmatyzm jest wynikiem defektu rogówki, polegającym na braku symetrii obrotowej – to tzw. astygmatyzm rogówkowy. Rzadziej astygmatyzm jest spowodowany nieosiowym ustawieniem soczewki ocznej lub deformacją soczewki.
W astygmatyźmie wyróżnia się następujące wady wzroku:
• astygmatyzm niski – do 1 dioptrii, • astygmatyzm średni – od 1 do 2 dioptrii,
• astygmatyzm wysoki – od 2 do 3 dioptrii, • astygmatyzm bardzo wysoki – od 3 dioptrii.
Istnieją dwa rodzaje astygmatyzmu rogówkowego:
1.Astygmatyzm regularny – w astygmatyźmie tego rodzaju można wyróżnić dwa jego przekroje, w których rogówka ma różną moc zbierającą, ponieważ ma odpowiednio największą i najmniejszą krzywiznę. Ten rodzaj astygmatyzmu można korygować za pomocą okularów ze szkła cylindrycznego (torycznego) lub miękkimi torycznymi soczewkami kontaktowymi.
2.Astygmatyzm nieregularny – w tym przypadku dwa przekroje nie mogą być wyróżnione, ponieważ istnieje wiele osi optycznych. Ten rodzaj astygmatyzmu najczęściej występuje wskutek uszkodzenia rogówki, np. podczas wypadku (blizny), lub jest spowodowany nierównomierną wypukłością rogówki (stożek rogówki) albo też nieregularnością soczewki. W astygmatyzmie nieregularnym do jego korekcji można wykorzystać dwa sposoby, np. za pomocą twardych soczewek kontaktowych lub żelami nakładanymi bezpośrednio na rogówkę. Obok astygmatyzmu rogówkowego, można wyróżnić jeszcze astygmatyzm spowodowany nieprawidłowym kształtem soczewki, w sytuacji gdy: rogówka posiada prawidłowy kształt, jednak soczewka wykazuje nieprawidłowe funkcje, czego efektem jest widzenie przez pacjenta tak, jak w przypadku astygmatyzmu rogówkowego.
Objawy astygmatyzmu
Objawy astygmatyzmu zależą od tego, jak duża jest wada wzroku. Niewielka może nie powodować braku ostrości widzenia, a np. szybkie męczenie się oczu, bóle głowy i mięśni oczu. Większy astygmatyzm objawia się brakiem ostrości, problemem z widzeniem konturów przedmiotów, niezauważaniem detali, co prowadzić może do zaburzenia poczucia przestrzeni. Dzieje się tak dlatego, że rogówka u astygmatyka ma kształt elipsy, a nie kuli. W takim wypadku promienie światła wpadające do oka ogniskują się w kilku miejscach, a nie wyłącznie na siatkówce.
Astygmatyzm – Czy konieczna jest operacja?
Astygmatyzm jest powszechną przypadłością, jednak nie w każdym przypadku występuje konieczność skorygowania tej wady. Uważa się, że astygmatyzm nie wymaga leczenia, jeśli wada nie przekracza 1,0 dioptrii. Nie istnieją żadne metody zapobiegania powstawaniu tej wady, można jednak, poprzez odpowiednią pielęgnację, przeciwdziałać skutkom astygmatyzmu w postaci łzawienia, nieostrego widzenia, mrużenia powiek czy przewlekłych zapaleń brzegów powiek i spojówek. Wskazane są okresowe kontrole okulistyczne, co najmniej raz w roku, oraz noszenie odpowiednich okularów lub soczewek kontaktowych, ewentualnie leczenie chirurgiczne. Astygmatyzm można, ale nie trzeba leczyć operacyjnie. Wadę można korygować za pomocą soczewek cylindrycznych, których zadaniem jest ogniskowanie światła w dwóch różnych punktach. Ponadto stosuje się soczewki sferocylindryczne, które załamują światło w obu głównych płaszczyznach, ale z różną mocą. Astygmatyzm można skorygować również za pomocą okularów i soczewek kontaktowych.
