Zabawki sensoryczne nie wyróżniają się na sklepowych półkach – nie wydają śmiesznych odgłosów ani nie świecą kolorowymi światełkami. Bywają więc przyćmione przez tańczące misie, samochodziki sterowane pilotem czy interaktywne lalki. Choć są niepozorne, spełniają ważną funkcję – wspierają rozwój dziecięcych zmysłów. W jaki sposób? Wyjaśniamy!
Zabawki sensoryczne – co to jest?
Zabawki sensoryczne przeznaczone są dla dzieci w różnym wieku – od niemowlaków po przedszkolaków i uczniów pierwszych klas szkół podstawowych. Służą do stymulacji wrażeń zmysłowych, głównie wzrokowych, dotykowych i słuchowych. Powstały po to, aby wspierać leczenie zaburzeń integracji sensorycznej. Co to oznacza?
Terapia poprzez zabawę. Leczenie zaburzeń integracji sensorycznej
Integracja sensoryczna (SI) jest umiejętnością, dzięki której dziecko prawidłowo odczuwa, porządkuje i interpretuje bodźce zmysłowe, a także odpowiednio na nie reaguje. Rozwija się w sposób naturalny, wpływając na kształtowanie się mowy, wrażliwości emocjonalnej, pobudliwości ruchowej i zdolności nawiązywania kontaktów społecznych. Gdy dochodzi do jej zaburzeń, dziecko odczuwa wrażenia sensoryczne przesadnie (nadwrażliwość) albo niedostatecznie (podwrażliwość).
Dzieci z zaburzeniami SI reagują płaczem na najdelikatniejszy dotyk, np. wtedy, gdy uwiera je metka od koszulki, albo słyszą dźwięki, których zwykle się nie zauważa, odbierając je jako drażniące. Bywa, że za mocno odczuwają ciepło i zimno albo mają trudności z utrzymaniem równowagi, chodzeniem i bieganiem, boją się skakać czy wchodzić po schodach. Maluchy z podwrażliwością nieustannie natomiast poszukują silniejszych bodźców: są nadpobudliwe, biegają lub huśtają się z wielką zapamiętałością, celowo zderzają się z innymi dziećmi, nie odczuwają bólu.
Leczenie zaburzeń SI odbywa się poprzez zabawę. Terapeuci wykorzystują przeróżne przyrządy i zabawki: trampoliny, huśtawki, równoważnie, piłki, deskorolki czy masy plastyczne, dostarczając dziecku takich bodźców, jakich potrzebuje. Ważną częścią terapii jest także zabawa w domu, pod okiem rodziców. Odpowiednie wrażenia dotykowe, wzrokowe czy słuchowe dostarczają właśnie zabawki sensoryczne.
Jak zabawki sensoryczne wpływają na rozwój dziecka?
Zabawki sensoryczne działają nie tylko terapeutycznie, ale też profilaktycznie. Specjaliści polecają je również rodzicom najmłodszych dzieci, których zdolność odbierania bodźców zmysłowych dopiero się kształtuje. Ponieważ proces integracji sensorycznej najintensywniej przebiega do ok. 3. roku życia, bardzo ważne jest, aby dostarczać maluchom wrażeń różnorodnych, ale dostosowanych do ich sposobu postrzegania świata – łagodnych i pozytywnych.
Zabawki sensoryczne stymulujące zmysł dotyku
Do najpopularniejszych zabawek sensorycznych należą te manualne, stymulujące zmysł dotyku. Na pierwszy rzut oka przypominają patchworkowe rękodzieło – stworzone są z połączenia różnych materiałów: miękkich i twardych, śliskich i pluszowych, szorstkich i gładkich. Tak zróżnicowana faktura świetnie pobudza zmysł dotyku. Zabawki tego typu (książeczki, kostki, pluszaki czy szmatki) często wypełnione są również szeleszczącymi kuleczkami lub elementami, które grzechoczą przy poruszaniu, co wpływa dodatkowo na odbieranie wrażeń słuchowych. Dzieci, ugniatając materiał, ćwiczą chwyt i zręczność palców.
Starszym dzieciom spodobają się wszelkiego rodzaju masy plastyczne. Kryją się pod różnymi nazwami: piasek kinetyczny, piaskolina, sprytna plastelina czy pucholina. Można je ugniatać, modelować, tworzyć z nich kształty i budowle, przy okazji ćwicząc tzw. motorykę małą, czyli sprawność ruchową dłoni. Odpowiednią koordynację (zwłaszcza ręka–oka) wspierają również puzzle, klocki, układanki, nawlekanki i przewlekanki.
Zabawki sensoryczne stymulujące zmysł wzroku
Sensoryczne zabawki dla niemowlaków wyróżniają się charakterystyczną kolorystyką – połączeniem bieli, czerni i czerwieni. To nie przypadek ani moda, ale celowe działanie. Dzieci w pierwszych miesiącach życia zauważają jedynie kontrastowe barwy. Dzięki pluszakom albo książeczkom tego typu maluszki uczą się skupiania wzroku na jednym elemencie i wodzenia za nim oczami, spostrzegawczości i identyfikacji kształtów. Stymulująco działają także świecące delikatnymi kolorami lampki albo projektory wyświetlające na ścianie i suficie różnorodne obrazki.
Zabawki sensoryczne stymulujące zmysł słuchu
Ciekawą propozycją dla starszych dzieci są puzzle dźwiękowe – po prawidłowym przyporządkowaniu elementu do kształtu z planszy wydobywa się odpowiedni odgłos, np. szczekania psa, rżenia konia czy wycia policyjnej syreny. Najmniejszym maluszkom spodobają się natomiast pluszaki wydające delikatny szum, przypominający ten, które dzieci słyszą, przebywając jeszcze w brzuchu mamy. Dźwięk ten działa na nie uspokajająco i pomaga zasnąć.
Zabawki sensoryczne wspomagające równowagę i motorykę dużą
Naukę chodzenia i biegania wspomagają zabawki do ciągnięcia i pchania. Najczęściej przybierają kształty uroczych, uśmiechniętych zwierzątek, a przy poruszaniu zabawnie klekoczą, co zachęca maluchy do pokonania kolejnych metrów. Rozwój motoryki dużej, czyli ogólnej sprawności fizycznej, starszych dzieci można wspomóc, organizując im tory przeszkód z pachołków i tuneli, albo wyścigi na piłkach do skakania. Pociechy to uwielbiają!
Zabawki sensoryczne pomagają najmłodszym dzieciom poznawać świat: kształty, kolory, faktury i dźwięki, dostarczając im intrygujących, ale łagodnych bodźców zmysłowych. Ma to niebagatelny wpływ na prawidłowy i harmonijny rozwój. Starszym pociechom gwarantują mądrą zabawę, która pobudza do kreatywności i wspiera proces integracji sensorycznej.
To, czym bawi się Twoje dziecko, naprawdę ma znaczenie. Zabawki sensoryczne od sprawdzonych, cenionych na całym świecie producentów znajdziesz na sklep-tolek.pl. Sprawdź i przekonaj się, ile radości możesz podarować dziecku!
Źródło zdjęć: sklep-tolek.pl, pexels.com
