Gazy są obecne w świetle jelita i pochodzą z dwóch naturalnych źródeł, a mianowicie ze zbyt dużej ilości połykanego powietrza podczas posiłku, stanowią produkt fermentacji jelitowej, która ma miejsce przede wszystkim w jelicie grubym. Nadmierne gazy wynikająco z bakteryjnego metabolizmu posiadają różny skład. Mogą być bez zapachu, a w ich skład wchodzi dwutlenek węgla, metan i wodór, a także gazy o specyficznym zapachu, który jest efektem siarkowodoru i innych pochodnych siarkowych. Czy są to nadmierne gazy czy gazy w mniejszych ilościach to wszystko zależy od ilości i rodzaju zjedzonego posiłku.
Nadmierne gazy – przyczyny
Naturalna objętość gazu w jelicie to zwykle 200 ml, a łączna objętość gazów, które są wydalane w ciągu całej doby to 600ml. W normalnych warunkach zdrowy organizm wydala gazy około 25 razy w ciągu doby. Jaką przyczynę mogą mieć nadmierne gazy? Przede wszystkim nadmierne gazy powoduje jedzenie ciężkostrawne i gazotwórcze dla przykładu rośliny strączkowe np. bób czy kapusta. W trakcie palenia papierosów, żucia gumy połykane jest powietrze w większych ilościach, co również jest powodem gromadzenia się gazów w większych ilościach. Nadmierne gazy towarzyszą chorobom, które uniemożliwiają odbicie połkniętego powietrza dla przykładu po przebytych operacjach chirurgicznych, w przebiegu refluksu żołądka. Nadmierne gazy mogą się pojawić przy zaburzonym procesie trawienia i wchłaniania zwłaszcza w jelicie cienkim, co skutkuje zbyt dużym nagromadzeniem substratów przeznaczonych do procesu fermentacji w jelicie grubym np. niedobór laktazy. Nadmierne gazy wynikają również z zaburzeń pracy przewodu pokarmowego, które mogą wynikać z rodzaju przyjmowanych leków. Przyczyną może być też zwiększona ilość bakterii, które znajdą się w jelicie cienkim, które w naturalnych warunkach jest najczęściej wyjałowione.
Czy ciągłe gazy mogą być objawem choroby?
Częste gazy jelitowe oraz wzdęcia mogą pojawiać się na skutek zaburzeń trawienia i wchłaniania. Tutaj należy wyróżnić niedobór laktazy w jelicie cienkim, który występuje u blisko 30 proc. populacji osób dorosłych. Niedobór ten wywołuje objawy nietolerancji laktozy, czyli tzw. cukru mlecznego, który znajduje się, tak jak nazwa wskazuje, m.in. w mleku. Również niedobór enzymów trzustkowych występujący podczas chorób trzustki może powodować ciągłe gazy, wzdęty brzuch oraz niestrawność. Przyczyną częstych, uporczywych, cuchnących gazów bywają także choroby zapalne jelit niestrawione lub niewchłonięte składniki pokarmowe w jelicie cienkim są pożywką dla nasilonej fermentacji bakteryjnej w jelicie grubym. Wzdęty brzuch, niestrawność oraz nadmierne gazy mogą świadczyć ponadto o chorobach, takich jak: zespół jelita drażliwego, celiakia, torbiele w jelitach.
Jak pozbyć się gazów? Jakie są sposoby na gazy?
Pierwszym elementem pomagającym pozbyć się nadmiernych gazów oraz wzdęć jest dokładne i prawidłowe przeżuwanie pokarmów oraz wolne picie płynów. W ten sposób zapobiegnie się nadmiernemu gromadzeniu powietrza w górnej części przewodu pokarmowego. Pomocne mogłoby być zaprzestanie żucia gum, ssania twardych cukierków oraz palenia tytoniu. Trzeba również ograniczyć dodatkowe bodźce podczas spożywania pokarmów np. oglądanie telewizji czy wykonywanie innych czynności. Należy spożywać regularne posiłki, najlepiej 4–5 w ciągu dnia w przerwach nie mniejszych niż 2,5 oraz nie większych niż 4 godziny. Posiłki najlepiej jeść codziennie o tej samej porze. Sposób na gazy to ograniczenie spożycia nasion roślin strączkowych, warzyw kapustnych oraz cebulowych. Dodatkowo, ciągłe gazy w jelitach o nieprzyjemnym zapachu mogą powstawać na skutek fermentacji bakteryjnej także: słodyczy, szczególnie czekolady i jej wyrobów, tłustych potraw, nabiału, m.in. serów pleśniowych, jaj, ryb, w szczególności śledzi czy sardynek w oleju lub pomidorach, ostrych przyprawy, napojów gazowanych, alkoholowych, kawy oraz wszystkich innych zawierających kofeinę. Aby wyeliminować częste gazy zaleca się wprowadzić do diety produkty, które mają zdolność absorbowania substancji lotnych i przy tym zmniejszania nieprzyjemnych zapachów gazów. Są to: szpinak, pietruszka, sałata, jogurty, borówka brzusznica i sok z niej. Warto unikać potraw smażonych oraz pieczonych, natomiast jako główną obróbkę termiczną stosować gotowanie oraz duszenie bez wcześniejszego obsmażania. Do diety na gazy należy wprowadzać nowe produkty pojedynczo oraz w niewielkich ilościach aby obserwować tolerancję organizmu. Przydatne może być również prowadzenie notatek odnośnie spożycia produktów i występowania dolegliwości w postaci częstych gazów. Zaleca się pić nie mniej niż 2 litry wody dziennie.
Nadmierne gazy – leczenie
Bardzo często pacjenci mylą nadmierne gazy ze wzdęciem. Diagnoza problemu wymaga skrupulatnej, samodzielnej obserwacji pacjenta. W większości przypadków nie są przeprowadzane dodatkowe badania chyba, że istnieje podejrzenie o chorobę układu pokarmowego. Lekarz może zlecić przede wszystkim morfologię i badanie moczu i kału, USG jamy brzusznej czy gastroskopię.
