Przebarwienia skóry, a także jej odbarwienia to dość częste zaburzenia koloru skóry. Najczęściej są to plamki, znamiona lub większe plamy o jaśniejszym lub ciemniejszym kolorze niż naturalny. W części przypadków przebarwienia skórne to zmiany wrodzone, w innych – nabyte, wywoływane głównie przez szkodliwe dla skóry promieniowanie ultrafioletowe. Wrodzone zaburzenia pigmentacji skóry są najczęściej nieuleczalne, natomiast te pojawiające się pod wpływem różnych czynników można wyleczyć, a zwykle także im zapobiegać.
Skąd się biorą przebarwienia skóry?
Za przebarwienia skóry odpowiedzialna jest melanina. To barwnik znajdujący się w skórze oraz w tęczówkach. Dzięki melaninie skóra jest chroniona przed promieniowaniem UV. Im więcej słońca, tym więcej melaniny, blokującej dostęp szkodliwych promieni do skóry – tak powstaje opalenizna oraz większość przebarwień na skórze. Przebarwienia i odbarwienia skóry wiążą się z nieprawidłowym działaniem, nadmiarem lub brakiem melaniny w skórze. Najczęstsze przebarwienia skóry, czyli plamy ze zbyt dużą ilością pigmentu (hiperpigmentacja) to: piegi, plamy soczewicowate oraz ostuda. Piegi to złogi melaniny pojawiające się na policzkach, nosie, ale także dekolcie, grzbietach dłoni i plecach. Piegi pojawiają się tylko u osób o bardzo jasnej karnacji, a predyspozycje do nich są uwarunkowane genetycznie. Plamy soczewicowate to przebarwienia skóry, z którymi się rodzimy lub które pojawiają się pod wpływem chorób, starzenia się skóry lub promieniowania UV. Nie ciemnieją pod wpływem słońca i nie są groźne dla zdrowia. Mogą jednak być objawem rzadkich chorób:
•zespołu Peutza-Jeghersa, wiążącego się z innymi, poważnymi objawami, takimi jak polipy przewodu pokarmowego czy większą zachorowalnością na nowotwory złośliwe;
•bardzo rzadkiej choroby genetycznej o nazwie skóra pergaminowa;
•zespołu LEOPARD, czyli całego zespołu wad wrodzonych;
•zespołu Carneya.
Ostuda to zaburzenie pigmentacji skóry wywoływane zazwyczaj wahaniami hormonalnymi w ciąży, w czasie menopauzy oraz przy stosowaniu doustnych leków antykoncepcyjnych. Ostuda może się także pojawić pod wpływem leków, niektórych kosmetyków czy zaburzeń tarczycy
Zwiększenie ilości produkowanej w organizmie melaniny może być wywołane przez:
•promieniowanie UV,
•stan zapalny,
•hormon MSH,
•estrogeny,
•miedź,
•żelazo.
Inne możliwe przebarwienia skóry mogą być wywołane: lekami, stanami zapalnymi skóry (stąd się biorą przebarwienia skóry po trądziku), a także wysypkami.
Przebarwienia skóry – u co trzeciej kobiety
Ciemne plamy na skórze ma 35 procent kobiet po trzydziestce i aż 90 procent po 50 roku życia. W młodszym wieku ich pojawienie się jest związane z wahaniami hormonów (ciąża, zaburzenia hormonalne) lub ze stosowaniem antykoncepcji hormonalnej, leczeniem hormonalnym (melasma). Zazwyczaj pojawiają się na czole oraz wokół ust. Mogą także powstać z powodu nadczynności tarczycy lub niedoczynności kory nadnerczy. Sprzyjają im również stany zapalne przydatków. Po 45 roku życia przebarwienia powstają w wyniku zmian hormonalnych związanych z przekwitaniem lub pod wpływem stosowania hormonalnej terapii zastępczej. W tym wieku także częściej niż wcześniej przyczyną przebarwień może być niedomaganie wątroby. W starszym wieku pojawiają się również plamy soczewicowate – przebarwienia o kształcie ziarnka soczewicy, które czasem zlewają się w większe plamy. W każdym wieku mogą powstać przebarwienia spowodowane stosowaniem niektórych leków, ziół lub kosmetyków zawierających substancje fotouczulające. Plamy pojawiają się, gdy zażywając takie leki lub stosując kosmetyki i perfumy wychodzimy na słońce bez ochrony kremu z wysokim filtrem. Przebarwienia powstają także w wyniku stanów zapalnych, najczęściej w miejscach zmian trądzikowych oraz jeśli wystawimy się na słońce po intensywnych zabiegach kosmetycznych lub dermatologicznych: stosowaniu kuracji przeciwtrądzikowej, zabiegach dermatologii estetycznej, złuszczaniu peelingami chemicznymi, mikrodermabrazji.
Odbarwienia skóry
Odbarwienia skóry to natomiast brak melaniny (hipopigmentacja) w określonych miejscach na skórze, a nawet na całym ciele. Odbarwienia skóry pojawiają się w przypadku zaburzeń takich jak:
•albinizm, czyli bielactwo wrodzone, obejmujące całą powierzchnię skóry, oczy i włosy;
•bielactwo częściowe;
•bielactwo nabyte;
•niedobory barwnika: samoistne, polekowe;
•odbarwienia skóry po oparzeniach, zabiegach, urazach.
Usuwanie przebarwień skóry
Wiele osób czuje się niekomfortowo z przebarwieniami skóry, stąd duże zainteresowanie metodami ich usuwania. Obecnie w celu pozbycia się zmian na skórze stosuje się: miejscowe preparaty rozjaśniające na przebarwienia skóry, operacje laserowe CO2, dermabrazję oraz peelingi. Niektóre sposoby na przebarwienia są dostępne w przystępnych cenach, inne wiążą się z większymi wydatkami. Jak usuwać przebarwienia w ciąży? W ciąży u kobiet o ciemniejszej karnacji pojawia się czasem ostuda ciążowa. Znika sama po urodzeniu dziecka. Jeśli tak się nie stanie, można usunąć przebarwienia, także te wywołane np. trądzikiem, w gabinecie dermatologa. Leczenie przebarwień może się rozpocząć dopiero po urodzeniu dziecka. W czasie ciąży można im zapobiegać, stosując kremy z filtrami UV. Jest to najlepsza forma profilaktyki działająca na większość możliwych przebarwień skóry. Przebarwienia skóry to dla wielu ludzi duży dyskomfort, szczególnie jeśli zmiany pojawiają się w widocznych miejscach (np. przebarwienia skóry twarzy). Najczęściej jest to problem czysto kosmetyczny, ale liczne znamiona o nieregularnym kształcie i nieregularnym rozmieszczeniu barwnika mogą także prowadzić do pojawienia się czerniaka złośliwego – bardzo groźnego nowotworu skóry. Niepokojące zmiany skórne powinien zbadać lekarz.
