Rumień zakaźny to niezbyt dokuczliwa choroba wirusowa. Rzadko prowadzi do powikłań i może przebiegać bez poważnych dolegliwości. Występuje o każdej porze roku, ale najczęściej pojawia się wiosną. Rumień zakaźny zwany jest też inaczej chorobą zaczerwienionych policzków. Na rumień zakaźny najczęściej chorują dzieci w wieku od dwóch do dwunastu lat. Chorobę wywołuje parwowirus B19, który rozprzestrzenia się drogą kropelkową. Łatwo się nim zarazić. Bywa, że pustoszy całe przedszkola i szkoły. Niestety, nie można się przeciwko rumieniowi zakaźnemu zaszczepić, ale z drugiej strony – nie ma takiej potrzeby. Rumień zakaźny przebiega na ogół łagodnie, zwłaszcza u najmłodszych. Przebycie choroby daje odporność na całe życie.
Co to jest rumień zakaźny?
Rumień zakaźny to dolegliwość charakterystyczna dla wieku dziecięgo (najczęściej w wieku do 2 do 12 lat) powstająca wskutek zakażenia parwowirusem 19. Rumień zakaźny najczęściej pojawia się u dzieci uczęszających do żłobka lub przedszkola. Zakażenie przenoszone jest z człowieka na człowieka drogą kropelkową, rzadziej przez zakażone preparaty krwi lub osocza. Natomiast źródłem zakażenia parwowirusem jest chore dziecko lub nosiciel bezobjawowy. Nie istnieje szczepionka przeciwko rumieniowi zakaźnemu, lecz nie jest ona konieczna, ponieważ choroba przebiega zawyczaj łagodnie (u ponad 50% osób zakażonych choroba przebiega bezobjawowo) i samoistnie ustępuje, dając odporność na całe życie.
Okres wylęgania rumienia zakaźnego wynosi ok. 14 dni.
Zakaźność: niewielka, najczęściej dzieci z wysypką nie są zakaźne.
Rumień zakaźny – objawy
Najbardziej charakterystycznym objawem choroby jest wysypka. Pojawia się stopniowo, nie towarzyszy jej swędzenie ani ból. Najpierw widoczne są zmiany na twarzy. Różowe plamki szybko zlewają się w rumieniec, który nie obejmuje czoła ani okolicy między ustami a nosem – chory malec wygląda tak, jakby ktoś wymierzył mu dwa siarczyste policzki. Maluch ma na buzi symetryczne plamy, które wyglądają jak skrzydła motyla. Z czasem wysypka pojawia się na ramionach, tułowiu, pośladkach, rękach i nogach. Potem blednie w części centralnej, przy czym zmiany skórne przypominają misterne siateczki i koronki. Mniej więcej po jedenastu dniach wysypka ustępuje bez złuszczania. Znika od dołu do góry – najpierw z nóg, potem z tułowia i rąk, a na końcu z twarzy – nie pozostawiając żadnych śladów. Najczęściej wysypka jest jedynym objawem choroby, ale mogą również pojawiać się inne jej symptomy. Należą do nich: niewysoka gorączka (temperatura nie przekracza 38°C i trwa 1-2 dni), osłabienie, ból gardła i ból stawów. Rumień zakaźny u dzieci przebiega zwykle łagodniej niż u osób dorosłych. Towarzyszy mu zazwyczaj tylko wysypka. Natomiast rumień zakaźny u dorosłych, oprócz wysypki skutkuje również bólami głowy, nieżytem gardła i nosa, bólami mięśniowo-stawowymi, zapaleniem stawów (bolesne zaczerwienienie okolicy stawów) oraz zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi.
Diagnostyka rumienia zakaźnego
Przy podejrzeniu rumienia zakaźnego ważna jest konsultacja z lekarzem i różnicowanie choroby z innymi dolegliwościami. Wysypka charakterystyczna dla rumienia zakaźnego może występować również w przebiegu innych chorób. Lekarz ocenia zmiany skórne – ich wygląd i lokalizację. Do potwierdzenia podejrzeń o wystąpieniu rumienia zakaźnego, potrzebne jest wykonanie badań serologicznych. Ich zadaniem jest wykrywanie przeciwciał, które tworzone są przez organizm człowieka jako obrona przed infekcją. Zadaniem przeciwciał jest połączenie się z wirusem w celu jego zniszczenia. Zatem w surowicy pacjenta oznaczane są zwykle przeciwciała IgM, których wysoki poziom sugeruje, że doszło do świeżego zakażenia. Z kolei przeciwciała IgG oznaczają przebyte zakażenie, czyli utworzeniu się odporności. W każdym przypadku do wytworzenia odporności konieczny jest kontakt z wirusem. Innym sposobem diagnostycznym jest bezpośrednie oznaczenie materiału genetycznego w surowicy krwi pacjenta. Badanie to wykonywane jest u tych osób, u których nie można opierać rozpoznania na badaniach serologicznych, czyli osób z dolegliwościami zaburzającymi funkcjonowanie układu immunologicznego. Badanie serologiczne mogą mieć u tych osób ujemny wynik, co nie oznacza że nie są oni zainfekowani. Dlatego powyższe badanie przeprowadza się w celu potwierdzenia. Wykonuje się również klasyczne badania laboratoryjne w postaci morfologii krwi obwodowej. U chorych w badaniu obserwuje się niski poziom białek krwi przy jednoczesnym wzroście limfocytów (limfocytoza względna). Oprócz tego diagnozowana jest niedokrwistość hemolityczna. U kobiet w ciąży, badanie pomocniczym jest USG.
Rumień zakaźny – leczenie
Leczenie przyczynowe rumienia zakaźnego nie istnieje, a podawanie preparatów przeciwalergicznych i antybiotyków nie przynosi żadnego efektu. U pacjentów z prawidłowym układem immunologicznym choroba zostaje samoistnie zwalczona. Ścisłe leczenie konieczne jest u pacjentów z obniżoną odpornością. Niekiedy u dzieci zachodzi potrzeba podawania przeciwciał, aby pobudzić układ odpornościowy do wali z zakażeniem. Osoby z niedoborami odproności stanowią źródło zakażenia dla otoczenia o wiele dłużej niż osoby bez tego defektu. Wskazaniem do hospitalizacji są sytuacje, w których doszło do niedokrwistości lub zakażenia płodu.
Uwaga! Chory jest najbardziej zakaźny przed wystąpieniem wysypki!
Rumień zakaźny u ciężarnych
Zakażenie parwowirusem B19, zwłaszcza w dwóch pierwszych trymestrach ciąży, może powodować komplikacje ciążowe, takie jak: niedokrwistość, zapalenie mięśnia sercowego, obrzęk płodu lub jego obumarcie. Ogromna część kobiet, która planuje zajść w ciążę, miała już jednak kontakt z wirusem, a więc jest uodporniona. 75% kobiet, które zaraziły się wirusem dopiero w ciąży, rodzi zdrowe dzieci. Jeśli jednak istnieje podejrzenie zarażenia wirusem w ciąży, należy niezwłocznie udać się do lekarza.