Cytomegalia jest powodowana przez wirusa cytomegalii (CMV), który bytuje w organizmie człowieka i uaktywnia się, gdy słabnie odporność organizmu gospodarza. Zakażona przez wirusa cytomegalii komórka powiększa się nawet 40-krotnie i zawiera charakterystyczne wtręty zlokalizowane wewnątrz jądra oraz w cytoplazmie. Choroba ta ma dość długi okres wylęgania – od trzech tygodni do nawet trzech miesięcy. Wirus cytomegalii po ustąpieniu objawów choroby pozostaje nadal w organizmie w tzw. formie utajonej. W okresie obniżonej odporności ustroju może znów się uaktywnić, dając w efekcie obraz charakterystycznej infekcji wirusowej.
Cytomegalia – co to za choroba
Cytomegalia to częsta choroba wirusowa. Jej powstawanie powoduje cytomegalowirus, który pochodzi z tej samej kategorii co wirus ospy wietrznej, półpaśca i opryszczki. Nosicielem tego wirusa są tylko i wyłącznie ludzie. Cytomegalia jest schorzeniem, które często nie daje żadnych objawów, atakuje głównie gruczoły ślinowe i jest zaliczana do choroby wenerycznej. Dolegliwość ta jest rozpowszechniona na całym świecie. Ponadto wirus cytomegalii został po raz pierwszy wyizolowany ze ślinianki chorego noworodka w 1956 roku. W większości przypadków cytomegalia nie jest chorobą niebezpieczną, lecz jej leczenie jest koniecznością, ponieważ sieje spustoszenie w organizmie.
Cytomegalia – przyczyny
Do zakażenia wirusem cytomegalii może dojść poprzez:
•transfuzję krwi,
•transplantację narządów,
•bezpośredni kontakt z płynami ciała chorego (krew, ślina, mocz i inne),
•łożysko matki w czasie ciąży lub porodu,
•bliski kontakt z chorym.
Bardzo często występuje cytomegalia wrodzona u młodocianych ciężarnych. Wirus cytomegalii w ciąży jest najczęstszą przyczyną wewnątrzmacicznego zakażenia płodu. Wirus cytomegalii niebezpieczny jest przede wszystkim dla noworodków i niemowląt oraz u osób z obniżoną odpornością. Około 1% noworodków ulega zakażeniu w okresie płodowym.
Rodzaje zakażeń cytomegalią
Zakażenie pierwotne: dochodzi do niego bardzo często w dzieciństwie, u osób które nie miały wcześniej kontaktu z wirusem. Zakażenie pierwotne powoduje, że krwi obecne są białka odpornościowe, które żyją w organizmie do końca życia. Ten rodzaj zakażenia jest niebezpieczny zwłaszcza dla kobiet w ciąży i pacjentów z bardzo małą odpornością.
Zakażenie chroniczne: jest konsekwencją infekcji pierwotnej, nie daje objawów, czasem pojawia się wirus. Po zakażeniu pierwotnym wirus ten zostaje utajony w komórkach gruczołów wydzielniczych, siateczkowo-nabłonkowych węzłów chłonnych, nerek. W takiej formie wirus zalega w organizmie przez całe życie i reaktywuje się, gdy poczuje sprzyjające warunki.
Wtórne zakażenie pierwotne: powstaje w przypadku spadku odporności lub wtórnego złapania wirusa cytomegalii. Zakażenie wtórne nie powoduje ogólnie żadnych objawów, ale pacjent może zarażać inne osoby. Pacjenci zarażeni cytomegalią mogą produkować wirusa z płynami ustrojowymi od kilku miesięcy do kilku lat. Dorośli wydzielają wirusa znacznie krócej niż dzieci.
Cytomegalia – objawy
Zakażenia cytomegalią możemy podzielić na wrodzone i nabyte. Nabyte z kolei na pierwotne i wtórne. Zakażenie pierwotne w 90% przypadków przebiega bezobjawowo lub w łagodnej postaci mononukleozopodobnej. U ok. 10% przypadków cytomegalii objawy to podwyższona temperatura ciała, która może utrzymywać się do 30 dni. W cytomegalii objawy to również zmęczenie, ból głowy oraz ból mięśni. Objawami cytomegalii jest również kaszel i ból gardła. Objawami towarzyszącymi cytomegalii jest zapalenie gardła i powiększenie węzłów chłonnych szyi. Czasem do objawów cytomegalii dochodzi powiększenie wątroby i śledziony, a także anemia hemolityczna i trombocytopenia. Zakażenia wtórne spowodowane są odmiennym typem wirusa cytomegalii lub uczynnieniem (reaktywacją) zakażenia przebytego. Cytomegalia w ciąży może doprowadzić do poronienia, porodu przedwczesnego, urodzenia martwego dziecka lub dziecka z zespołem wad wrodzonych. Cytomegalia w ciąży daje inny obraz choroby w zależności od okresu ciąży, w którym doszło do zachorowania na cytomegalię.
Cytomegalia – diagnostyka i leczenie
Przeprowadza się badania krwi i moczu pacjenta. We krwi oceniany jestpoziom przeciwciał w klasie IgG i IgM przeciw cytomegalii – tzw. serologię. Przeciwciała IgM mogą przetrwać we krwi do 18 miesięcy od pierwotnej infekcji. Ich obecność oraz znaczny wzrost przeciwciał IgG świadczą o istnieniu pierwotnej infekcji. Wykrycie przeciwciał u kobiety na kilka miesięcy przed ciążą świadczy o przejściu przez nią tej choroby, a obecne przeciwciała chronią ją przed świeżą infekcją i czynią zakażenie płodu mało prawdopodobnym. Cytomegalia w ciąży jest rzadko rozpoznawana ze względu na to, że zakażenie przez wirusa cytomegalii przebiega bezobjawowo. Rozpoznanie cytomegalii dotyczy zwykle noworodków z wadami wrodzonymi lub objawami zakażenia uogólnionego. Jeżeli nie występuje u chorego obniżenie odporności, nie jest podejmowane żadne leczenie, ponieważ organizm sam potrafi sobie poradzić z cytomegalią. Leczenie wprowadza się u noworodków z udokumentowaną objawową cytomegalią. Polega ono na podaniu leku hamującego replikację wirusa cytomegalii i trwa ok. 2 tygodni. Dłużej trwające leczenie, do 3 tygodni, przebiega przy cytomegalii układu nerwowego. Niemowlę, u którego rozpoznano cytomegalię, musi pozostawać pod opieką pediatryczną do ukończenia pierwszego roku życia, aby kontrolować, czy wirus cytomegalii się nie uaktywnił, ponieważ podawany lek nie zabija wirusa cytomegalii, lecz tylko hamuje jego namnażanie. Innym sposobem leczenia cytomegalii jest podawanie tzw. surowicy odpornościowej, zawierającej specyficzne przeciwciała przeciwko wirusowi cytomegalii. Stosowane jest u niemowląt jako leczenie uzupełniające w ciężko przebiegających infekcjach, zwłaszcza u dzieci z obniżoną odpornością.
